Aktualności

31.03.2121

Marzec – miesiąc historii kobiet

[ grafika; kartka papieru, pióro umoczone w kałamarzu z atramentem ]

Nie znały się, wywodziły się z różnych środowisk, i żyły w różnym czasie….Były twórcze, obdarzone niebanalną inteligencją i związane z Gdańskiem. Luiza Gottsched, Johanna Schopenhauer, Maria Czyżewska, Tekla Gliniecka, i Róża Ostrowska. Oto pierwsza z nich – Luiza Gottsched #miesiąchistoriikobiet

Luiza Gottsched, z domu Kulmus, urodziła się w rodzinie znanego gdańskiego lekarza, w domu odebrała wszechstronną edukację. Interesowała się poezją, muzyką, astronomią. Stała się niemiecką poetką, dramatopisarką, eseistką i tłumaczką, cieszącą się sławą jednej z twórczyń nowoczesnej niemieckiej komedii teatralnej. Brała na celownik fałszywą pobożność i została uznana przez pruskiego króla Fryderyka Wilhelma I (* 1688; † 1740) za „całkiem bezbożny paszkwil”. Wystawianie tej sztuki było zakazane w niektórych miastach. W latach 40-tych Luiza Gottsched napisała historię liryki, którą jednak nie zainteresował się żaden wydawca. To dzieło spaliła krótko przed śmiercią. W roku 1747 małżonkowie Gottsched uzyskali audiencję u cesarzowej austriackiej Marii Teresy (* 1717; † 1780), która określiła Gottschedin jako „najbardziej wykształconą kobietę Niemiec”.

Johanna Henriette Schopenhauer była najstarszą z czterech córek kupca Christiana Heinricha Trosienera i jego żony Elisabeth z domu Lehmann. Była matką filozofa Arthura Schopenhauera i pisarki Adeli Schopenhauer. Johanna otrzymała staranne wykształcenie. Po ojcu, który w interesach wiele podróżował, odziedziczyła zamiłowanie do życia wędrownego. W 1800 r. wyruszyła w podróż po Niemczech, a w 1803 odbyła z rodziną kolejną podróż przez Holandię, Belgię, Anglię do Paryża. Wiosną podróżni dotarli do Francji Południowej i Alp, przez Szwabię, Bawarię i Austrię wrócili latem do Hamburga. W 1805 r. utrata majątku doprowadziła jej męża do samobójstwa. We wrześniu 1806 r. zamieszkała w Weimarze. Przebywali tam np. Johann Wolfgang von Goethe, i wielu innych. Była pierwszą, która przełamała niechęć towarzystwa weimarskiego do żony Goethego Christiane i doprowadziła do jej akceptacji w tych sferach.

Maria Czyżewska urodzona pod koniec XIX w. jako pierwsza kobieta w północnej Europie zyskała dyplom mistrza drukarskiego, a potem dyplom zecerski. Maria pomagała w przygotowywała do druku popularnych gazet: „Kuriera Gdańskiego” i „Tygodnika Gdańskiego”. Była też zaangażowana społecznie, uczyła polskiego, historii i geografii w tajnej polskiej szkole, która znajdowała się w ich mieszkaniu. W ten sposób walczyła przeciwko Hakacie, niemieckiej organizacji nacjonalistycznej, germanizującej ludność polską na ziemiach zaboru pruskiego.

Tekla Gliniecka, jedna z pierwszych kobiet, które tworzyły w pruskim Gdańsku polski teatr amatorski. Działała w istniejącym od 1876 roku Towarzystwie Ogniwo, którego ambicją było założenie teatru i prowadzenie akcji kulturalno-oświatowych, by rozbudzić polską świadomość narodową w obliczu germanizacji społeczeństwa. Przyczyniła się do prawdziwego rozkwitu teatru amatorskiego w Gdańsku. Opracowała projekty scenografii, dekoracji, kierowała zespołem scenicznym.

Róża Ostrowska była pisarka, aktorka, scenarzystka. Po edukacji w szkole powszechnej i gimnazjum w Wilnie (częściowo na tajnych kompletach), od 1945 roku w Poznaniu, studiowała dwa semestry polonistykę na Uniwersytecie Adama Mickiewicza, po wyjściu za mąż za aktora Leszka Ostrowskiego od roku 1948 w Gdyni. W latach 1950–1955 pracowała jako redaktor, następnie kierownik redakcji literackiej w gdańskiej Rozgłośni Polskiego Radia ( Radio Gdańsk), od 1955 była przedstawicielem na Gdańsk dwutygodnika „Pomorze” (pisała pod pseudonimem Kołodziej), 1957–1959 była doradcą literackim w Wydawnictwie Morskim (w Gdyni), 1960–1969 kierownikiem literackim Teatru Wybrzeże. Zwolniona za podpisanie protestu przeciwko wydarzeniom marca 1968. Utrzymywała się z prac dorywczych. W 1959-67 była wiceprzewodniczącą oddziału gdańskiego Związku Literatów Polskich, w 1961 delegatką na ogólnopolski XII walny Zjazd ZLP. Autorka wierszy, nowel, słuchowisk radiowych, scenariuszy widowisk, recenzji teatralnych, powieści „Wyspa” (1960, wznowienia 1961, 1965, 1972), „Bedekera Kaszubskiego” (1974, współautorka Izabella Trojanowska), niedokończoną powieść „Mój czas osobny” wydano pośmiertnie (1977). W 1956 otrzymała nagrodę przewodniczącego Miejskiej Rady Narodowej w Gdańsku w dziedzinie literatury, w 1961 podobną nagrodę miasta Gdyni.

Aktualności Teatr GAK